Historia Bordeaux
admin
Biturygowie bez walki poddają się Cezarowi. Od I do III w. w wyniku pierwszych poczynań urbanistycznych powstają dwie wielkie osie (cardo i decumanus), które przemieniają się w rue Sainte-Catherine (ul. św. Katarzyny) i rue Porte-Dijeaux, ulice najbardziej uczęszczane we wszystkich epokach. Pierwsze winorośla są zasadzone ok. 30 r. n.e. wokół Burdigali. Miasto-targ pod wpływem romanizacji przemienia się w prawdziwe, otwarte miasto, staje się administracyjną stolicą Akwitanii, miastem kosmopolitycznym, pełnym Iberyjczyków, Żydów, Greków, Trewerów (plemię z Galii Belgijskiej) i Bretonów z Wysp Brytyjskich, ozdabia się też ważnymi budynkami publicznymi (Palais Gallien, Piliers de Tutelle, zanim zamknie się w murach obronnych (po pierwszych inwazjach barbarzyńcóww 276?).
W IV wieku, w epoce św. Paulina z Nole i poety Ausone’a (310-394) miasto lśni w świecie rzymskim dzięki swojemu życiu intelektualnemu. W tym samym czasie chrystianizuje się i staje się stolicą diecezji akwitańskiej. W 333 r. powstaje zaś szlak pielgrzymkowy z Bordeaux do Jerozolimy. W 409 r. Wandalowie grabią miasto. Euryk, król Wizygotów (ok. 420-484), sprowadza tu swój dwór w 475 r. Od czasów frankońskich uprawa winorośli się rozrasta. W czasach książąt Gaskońskich, Loup, Eudes i Waifre na próżno będą usiłować oprzeć się sile Karola Młota (Martel) i Pepina Krótkiego. Za Karola Wielkiego miasto przechodzi pod panowanie Karolingów. W roku 848 Wikingowie palą i grabią Bordeaux, pozostawiając resztki Burdigali i cywilizacji galo-rzymskiej. Pod koniec X wieku Bordeaux i jego hrabstwo przechodzi ręce książąt Gaskońskich, później w ręce książąt z Poitiers, którzy stają się książętami Akwitanii w 1058 r. i panami księstwa rozciągającego się od Loary po Pireneje.
Ich spadkobierczyni, Eleonora Akwitańska, poślubia w 1137 r. , w katedrze St. André (św. Andrzeja), przyszłego króla Francji, Ludwika VII, a 15 lat później Henryka Plantageneta, który przyjmując koronę Anglii w 1154 r., tym samym powoduje dostatnie się Bordeaux pod wpływy angielskie, pod którymi miasto będzie się znajdować przez 300 lat. W 1155 r. poza murami miasta powstaje rynek Lou Mercat , który daje początek przedmieściom Saint-Eloi, chronionym wkrótce nowymi murami obronnymi ukończonymi w 1227 r. Być może w momencie zajęcia tych przedmieść przez Alfonsa VIII z Kastylii, silni w wolności, nadane im przez przez Eleonorę i jej syna, Jana bez Ziemi w 1199 r., mieszkańcy Bordeaux ogłaszają się autonomiczną
komuną (1206). Rywalizujące rody (Soler, Colom, Monadey, Caillau…) kłócą się o przewodnictwo w organizacji prawno ekonomicznej powstałej w 1199 r.- la Jurade (1249-1310). Korzysta z tego król-książę i ogłasza się merem począwszy od roku 1325. W tym samym czasie winnice, którymi kler potrafił się zająć, zaczynają się bardzo rozwijać i rozwój ten już nigdy się nie zatrzyma. Wino zapewnia prawie całość dochodów handlu bordoskiego (ponad 95%). Nowy Złoty Wiek miasta: kulminacja eksportu wina następuje ok. 1307 r., tonaż wina eksportowanego w tym czasie nie zostanie przekroczony przed rokiem 1950! Król angielski chroni i sam czarteruje ważne transporty. Często mówiono, że wino z Bordeaux leży u podstaw morskiej potęgi Albiona.
Miasto otoczone klasztorami rozrasta się. Między 1302 a 1327 r. powstaje nowy i ostatni mur otaczający Bordeaux. W roku 1337 wybucha Wojna Stuletnia, której przyczyną było dążenie Walezjuszy do przejęcia posiadłości Plantagenetów w kwitanii. Od 1362 do 1372 r. Czarny Książę trzyma swój pełen przepychu dwór w Bordeaux, bijąc, jak jego ojciec Edward III, złote monety. Po porażce i śmierci angielskiego generała Talbota w Castillon-la-Bataille, Wojna Stuletnia kończy się w październiku 1453 r. z kapitulacją w Bordeaux a wraz z nią kończy się 300 letnia
obecność Anglików w mieście. Powstaje Fort Hâ i pierwszy Chateau-Trompette, które mają bronić miasta przed każdym najazdem a od 1462 r. Bordeaux ma swój parlament.
W ciągu wieków XVI i XVII miasto mocno opiera się centralizmowi monarchalnemu. Bunt przeciwko podatkowi od soli w 1548 r., w 1635 przeciwko podatkowi od wina, w 1648 wraz z krótkotrwałą republiką bordoską zwaną Ormée Rebelia Bordoska (La Fronde Bordelaise) i wreszcie w 1675 r. ostatni ruch miasta, które ostatecznie ugina się przed władzą królewską i jej zarządcami.
Założenie College de Guyenne w 1533 r. czyni z Bordeaux ważny ośrodek humanistyczny, gdzie nauczają zagraniczni profesorowie, jak Elie Vinet, pierwszy historiograf bordoski. Studiuje tutaj Michel de Montaigne (1533-1592), pisarz i filozof. Parlament staje się „szkółką leśną” pisarzy, poetów, myślicieli, gdzie błyszczy gwiazda pisarza Etienne’a de la Boétie, wielkiego przyjaciela Montaigne’a. Ten sam parlament potępia Reformację.
Wraz z François de Sourdis , Bordeaux na początku XVII w. staje się ważnym
ośrodkiem Kontrreformacji. Powstają tu nowe zgromadzenia (Feuillanci, Kapucyni, Urszulanki, Wizytki, Karmelici…). Rewolta Ormée (1651-1653) początkuje projekt nowatorskiego rządu i ducha republikańskiego. Powstaje drugi Chateau-Trompette. Król niszczy Piliers-de-Tutelle i dzielnicę między fortem a miastem. Na drugim końcu
miasta wznosi Fort-Louis. W 1705 r. powstaje Izba Handlowa (Chambre de Commerce), co pozwala na lepszy rozwój handlu. Miasto kieruje się ku zbrojeniu statków, konstrukcjom morskim i rozwija trójstronny handel: Bordeaux-Afryka-Antyle. W przeddzień Rewolucji Bordeaux będzie pierwszym portem Francji. Intendenci Boucher i Tourny zmieniają i upiekszają miasto, Dupré de St-Maur kończy dzieło. Bordeaux otwiera się po jakichś 14 wiekach wycofania za swoje mury. Życie ntelektualne odradza się wraz z założeniem Akademii i obecnością Monteskiusza.
W okresie Rewolucji niektórzy mieszkańcy Bordeaux wywodzący się z klasy adwokatów, lekarzy, kupców, obrońców liberalnych idei, próbują się buntować, na wezwanie Vergniauda w 1793 r. przeciwko dyktaturze Jakobinów. W czasie terroru Mme Tallien, Thérésia Cabarrus, interweniuje w wielu przypadkach zatrzymanych i skazanych na gilotynę. Vergniaud, przywódca Żyrondystów, zostaje ścięty na rozkaz Robespierre’a.
Handel bordoski, mocno podniszczony latami Rewolucji i blokadą kontynentalną z okresu I Cesarstwa, odżywa w czasach Restauracji.
Miasto przyłączone do Burbonów 12 marca 1814 r. przejmuje tradycję Wieku Złotego i kontynuuje transformację. Pont de Pierre (most na Garonnie) ukończony w 1822 r. łączy wreszcie oba brzegi rzeki. Powstaje kolej żelazna: w 1837 Bordeaux-La Teste, a w 1852 Paryż-Bordeaux. Na prawym brzegu Garonny powstaje wybrzeże pomostowe Queyries w 1890 r. a dzielnica La Bastide nie przestaje się rozrastać począwszy od Pont de Pierre.
Port pełen żurawi przesuwa się w stronę Chartrons, później Bacalon.
W czasach wojny z Prusami w roku 1870 a później w latach 1914 i 1940 Bordeaux staje się przejściowo stolicą Francji. W okresie międzywojennym powstaje stadion, basen i Giełda Pracy (Bourse de Travail). Sa to ostatnie wielkie chwile handlu portowego, kiedy to statki pasażerskie i towarowe zmieniają się w redzie. Początki nowoczesnej architektury modułowej, osiedle Fruges Le Corbusiera w Pessac (1927), pozostają bez echa. Po 1945r. wysiłki kieruja się w strone budowy osiedli i dużych budynków w celu rozwiązania problemu mieszkaniowego a także w stronę industrializacji długo odrzucanej przez Bordeaux. Stara dzielnica Mériadeck zostaje
zniszczona i kompletnie przebudowana. W Bordeaux-Lac wyłania się szeroki kompleks, w którego ogromnej hali urządzane są wystawy regionalne i międzynarodowe, podczas gdy w okolicach miasta powstają przedsiębiorstwa rozwijające nowoczesne techniki. Port oddala się w stronę Verdon, wpływają do niego wielkie tankowce i kontenerowce.
Dziś z dawnego portu Bordeaux istnieje tylko wybrzeże z nielicznymi dokami. Jedyne co pływa po rzece, to turystyczne barki, bus du fleuve (autobus rzeczny), czasem przypłynie jakiś statek pasażerski. Wybrzeże służy dziś głównie spacerowiczom i uprawiającym sporty. Obecnie całe miasto jest w stanie generalnego remontu , a to ze względu na budowę linii tramwajowej, która jako bardzo nowoczesna ma być bordoskim symbolem XXI wieku. Podobno już wkrótce zostanie uruchomiona.
